Czasem tak bywa, że regiony zajmujące najmniejszą powierzchnię w państwie są tymi najciekawszymi. Tak właśnie jest w przypadku Doliny Aosty, która zajmuje nieco ponad 3260 km², a oferuje szereg niezwykłych atrakcji. I choć to miejsce znane jest przede wszystkim wśród wielbicieli turystyki wysokogórskiej, każdego lata jest odwiedzane przez tysiące podróżników, którzy przyjeżdżają tu nie na profesjonalną wspinaczkę, ale w celach wypoczynkowych. Jaka jest Dolina Aosty i co warto zobaczyć w tej niezwykłej alpejskiej krainie?
Historia doliny sięga czasów starożytnych, gdy była ona rzymską osadą. Co ciekawe, okolica może się pochwalić kilkoma dobrze zachowanymi zabytkami z antycznych czasów, co jest dodatkową gratką dla turystów z historycznym zacięciem. Jednak Dolina Aosty jest znana przede wszystkim z czegoś innego niż większość włoskich regionów. Wizytówką tego miejsca są przede wszystkim unikalne, alpejskie krajobrazy, pełne zieleni latem i skąpane w białym puchu porą zimową.
To prawdziwy raj dla turystów zorientowanych na sporty zimowe, ale również dla podróżników złaknionych kontaktu z nieokiełznanym pięknem wysokogórskiej przyrody. To tutaj podziwiać można słynne na cały świat szczyty czterotysięczników, takich jak Matterhorn czy Mont Blanc. Nie trzeba być pasjonatem alpinizmu, by móc docenić urodę tutejszych monumentalnych masywów górskich oraz to, jak wdzięcznie pośród tych surowych warunków może się prezentować letnia przyroda.
Atrakcje: co warto zobaczyć?
Ten włoski region oferuje wiele atrakcji, w skład których wchodzą nie tylko bajkowe panoramy. To również mnogość ciekawej architektury, rozbudowana infrastruktura turystyczna i parki naturalne, które zachwycą przyjezdnych ze wszystkich stron świata.
Park Narodowy Gran Paradiso
Najstarszy włoski park narodowy znajduje się właśnie w Dolinie Aosty, a swą nazwę wziął od górującego nad nim, czterowierzchołkowego szczytu, którego wysokość wynosi 4061m n.p.m. Symbolem parku jest dziki koziorożec alpejski, którego populacja jest tu bardzo liczna. To pokrzepiające, zwłaszcza biorąc pod uwagę, że jeszcze na początku XIX wieku ten gatunek był tu niezwykle rzadki, do czego przyczyniły się bardzo intensywne działania myśliwych. Obecnie park Gran Paradiso stanowi schronienie dla wielu zwierząt, w tym rzadkich gatunków ptaków drapieżnych, jak np. orzeł przedni. Park prezentuje też całą feerię barw alpejskiej przyrody, od iglastych lasów, przez kwitnące łąki, aż po majestat lodowców.
Park został założony w 1922 roku, obecnie obejmuje ponad 700 km² terenu o bezcennych walorach przyrodniczych. Znajduje się tu wiele szlaków turystycznych o zróżnicowanym stopniu trudności, dzięki czemu odpowiednią rozrywkę w parku znajdą dla siebie zarówno zaawansowani alpiniści, początkujący wspinacze, jak również rodziny z dziećmi i osoby, które przybyły na lekki i niezbyt wyczerpujący trekking. Na terenie parku znajduje się również alpejski ogród botaniczny, ekomuzeum miedzi i wiele innych atrakcji.
Park narodowy Gran Paradiso nie jest ogrodzony, a pięć dolin parku jest udostępnionych do bezpłatnego zwiedzania, bez ograniczeń czasowych i konieczności pobierania biletu. Bardzo ważne jest, aby – przebywając na terenie Gran Paradiso – przestrzegać wewnętrznych zasad parku, między innymi nie zbliżać się do dzikich zwierząt ani nie karmić ich.
Castel Savoia
Jednym z najbardziej rozpoznawalnych zabytków tutejszej architektury jest zamek Savoia, zbudowany pod koniec XIX wieku na życzenie królowej Małgorzaty Sabaudzkiej. Budowla, choć nazywana zamkiem, bardziej przypomina bajkową posiadłość. Wzniesiona została w stylu eklektycznym, a przy budowie wykorzystywano miejscowe skały. Całość wygląda przez to dość surowo i może nawet nieco ponuro. Tajemniczego klimatu dodaje zamkowi pięć neogotyckich wież o różnej wielkości. Najwyższa, środkowa wieża mieści kryty taras, skąd roztacza się widok na okolicę.
Wnętrza budowli są zdobione przez malowidła ścienne i gobeliny, bogato zdobione są również sufity posiadłości. Wokół zamku znajdują się tereny parkowe oraz las sosnowy. Położenie na wzniesieniu czyni to miejsce dobrym punktem widokowym, między innymi na lodowiec Lyskamm oraz masyw górski Monte Rosa.
Obiekt jest czynny dla zwiedzających od wtorku do niedzieli w godzinach 10.00-13.00 i 14.00-17.00.
Koszt wstępu to 5€ dla dorosłych, cena biletu ulgowego to 3,5€.
Castello di Verres
Wielbiciele fortyfikacji o znaczeniu militarnym koniecznie powinni odwiedzić XIV-wieczną fortecę wojskową, uważaną za jeden z najwybitniejszych przykładów architektury średniowiecznej regionu. Budowla jest zwartą, prostą konstrukcją wzniesioną na skalistym cyplu, skąd dominuje nad miastem Verres, od którego wzięła swą nazwę. Obiekt zbudowany został na planie sześcianu o boku 30 metrów, z murem obwodowym. Grubość niektórych ścian fortyfikacji dochodzi aż do 2,5 metra. Nie ma tu misternych zdobień, tak charakterystycznych dla włoskiej zabudowy. Dzięki temu forteca ma jeszcze bardziej monumentalny charakter, kojarzący się z powieściami fantasy.
Zamek można zwiedzać od wtorku do niedzieli, godziny otwarcia to 10.00-13.00 i 14.00-17.00.
Koszt biletu wstępu dla osoby dorosłej to 3€, cena biletu ulgowego to 2€.
Forte di Bard
Kolejna potężna forteca mieści się nieopodal rzeki Dora Baltea, zbudowana została na wzniesieniu zlokalizowanym nad miastem Bard, od którego zaczerpnęła swoją nazwę. W VI wieku w tym miejscu posadowiona była warownia, a później lokalizację tę upatrzyli sobie Sabaudowie, których inicjatywą było wzniesienie tu obecnej fortyfikacji. W 2006 roku obiekt został udostępniony turystom jako Muzeum Alp, z wydzieloną częścią dla najmłodszych zwiedzających. Prócz eksponatów związanych z działalnością muzeum, można tu podziwiać również galerię sztuki. W okresie letnim na dziedzińcu Forte di Bard odbywają się imprezy muzyczne, a także przedstawienia teatralne.
Obiekt jest czynny od wtorku do niedzieli od godziny 10.00 do 18.00.
Cena biletu to 10€ dla osób dorosłych i 8€ dla osób w wieku od 6 do 18 lat, a także zwiedzających po 65. roku życia.
Teatr Rzymski
Jednym z najstarszych zabytków regionu jest teatr rzymski, starożytne ruiny budowli, która została wzniesiona zaledwie kilkadziesiąt lat po założeniu miasta. Teatr datowany jest na schyłkowy okres panowania cesarza Augusta. Niedaleko znajdował się także amfiteatr, wzniesiony za czasów cesarza Klaudiusza.
Teatr rzymski w Aoście odrestaurowany został w 2009 roku, dwa lata później zaczęły się tu odbywać imprezy muzyczne i teatralne. Szacuje się, że teatr za czasów swojej świetności mógł pomieścić nawet do 4000 widzów. Pozostałości budowli, które przetrwały do dziś, to przede wszystkim dobrze zachowana południowa fasada, wysoka na 22 metry. Badacze przypuszczają, że obiekt ten miał podobną budowę do Teatru Pompejusza w Rzymie. Konstrukcję zdobiły cztery rzędy arkad, a scenę (z której do dziś przetrwały jedynie same fundamenty) uświetniały posągi i korynckie kolumny.
Teatr rzymski w Aoście jest udostępniony zwiedzającym 7 dni w tygodniu, a godziny otwarcia zmieniają się na przestrzeni roku. Od marca do września zwiedzanie jest możliwe w godzinach 9.00-19.00.
Cena biletu wstępu dla osoby dorosłej to 7€, nieletni w wieku od 6 do 18 lat płacą za bilet 2€, a dzieci poniżej 6. roku życia mają wstęp za darmo.
Szlaki wysokogórskie: Alta Via 1 i Alta Via 2
Osoby o lepszej kondycji, lubiące trekking lub wspinaczkę górską, koniecznie powinny odwiedzić najpopularniejsze szlaki Doliny Aosty, czyli Alta Via 1 i 2. Ta pierwsza trasa wiedzie u podnóża najpotężniejszych europejskich masywów górskich, jak Matterhorn, Mont Blanc i Monte Rosa. Po drodze można podziwiać cudowne krajobrazy, bogate w walory przyrodnicze, a także architektoniczne – turyści mogą tu napotkać malownicze przykłady regionalnej zabudowy, które nadają panoramom prawdziwie pocztówkowy charakter. Szlak Alta Via 2 prowadzi z kolei w dużej mierze przez tereny parku narodowego Gran Paradiso i parku regionalnego Mont Avic.
Atutem tras Alta Via 1 i 2 jest bardzo dobre oznakowanie, dzięki czemu są one odpowiednie dla turystów o różnym poziomie zaawansowania. Osoby o dobrej kondycji, mające już doświadczenie w turystyce górskiej, mogą się pokusić o przejście całego szlaku. Początkujący turyści mogą z kolei zdecydować się na pokonanie wybranych odcinków Alta Via 1 i 2. Szlaki charakteryzują się bardzo dobrą infrastrukturą turystyczną – po drodze są schroniska i hotele, a także miejsca na kemping i biwak. Średnia wysokość szlaków to ok. 2000m n.p.m., ale w niektórych miejscach wznoszą się one nawet 1000 metrów wyżej.
Jezioro Prarayer
Osoby, które podróżują po Dolinie Aosty własnym lub wynajętym samochodem, koniecznie powinny odwiedzić okolicę sztucznego jeziora, którego cechą szczególną jest turkusowa woda. Jezioro powstało podczas wznoszenia zapory wodnej w połowie XX wieku. Z tego miejsca rozchodzi się wiele atrakcyjnych szlaków turystycznych, oferujących masę pięknych widoków. W okolicy jest również schronisko, gdzie można posilić się w trakcie wędrówki.
Trekking w tym miejscu cechuje się niskim poziomem trudności, a szlaki są dobrze przygotowane do wędrówek, dzięki czemu okolica jest odpowiednie do spacerów również dla rodzin z dziećmi. Miejsce to jak w soczewce skupia wszystkie najlepsze cechy alpejskiego krajobrazu – są tu majestatyczne szczyty górskie, krystaliczne wody, zieleń iglastych lasów i wspaniałe, orzeźwiające powietrze.
Jak dostać się do Doliny Aosty?
Najszybszym i jednocześnie najtańszym sposobem na dostanie się w te okolice będzie podróż samolotem. Tanie linie lotnicze, takie jak Ryanair czy Wizzair oferują korzystne cenowo połączenia wielu polskich miast z lotniskiem Mediolan-Bergamo. Do tej części Włoch możemy dostać się chociażby z takich miast jak Warszawa, Wrocław, Gdańsk, Poznań, Kraków i Katowice. Ceny biletów zaczynają się od niespełna 5€ w jedną stronę.
Jak dostać się z lotniska w Bergamo do Doliny Aosty? Najlepiej wybrać podróż pociągiem. Trasa z Bergamo do Aosty ma długość 183 km i pociąg pokonuje ją w niespełna 4,5h. Koszty biletów zaczynają się od 18,5€, a dziennie na tej trasie kursuje kilkanaście pociągów. Wady? Nie jest to połączenie bezpośrednie, po drodze są dwie przesiadki, w Mediolanie i Chivasso.
Pogoda w Dolinie Aosty
Z uwagi na to, że poszczególne atrakcje w dolinie położone są na różnych wysokościach, pogoda i temperatura między nimi może się znacząco różnić. Sama Aosta jest położona na wysokości 580 metrów n.p.m., charakteryzuje się ciepłym latem i chłodną zimą. Najwyższe temperatury dzienne przypadają tu na miesiące czerwiec, lipiec i sierpień. Temperatura w ciągu dnia przekracza wówczas 20 stopni Celsjusza. Noce są jednak chłodne i termometr może w ich trakcie wskazywać poniżej 10 stopni Celsjusza – warto to uwzględnić planując całodniową wycieczkę.
Najchłodniejszymi miesiącami w Aoście są grudzień, styczeń i luty, gdy temperatura w ciągu dnia wynosi zaledwie 3-4 stopnie, a w nocy spada znacznie poniżej zera. Miesięczna suma opadów w tym regionie jest dość wyrównana, co ciekawe ich średnia jest minimalnie wyższa dla miesięcy letnich, gdy przekracza 100mm. Jednocześnie najbardziej słonecznym miesiącem jest lipiec, który oferuje aż 275 godzin słońca.
Kuchnia w Dolinie Aosty
Jedną z najpopularniejszych potraw regionu, znaną zresztą na całym świecie, jest fondue, przygotowywane na bazie sera fontina, mąki, mleka i jajek. Powstający z tych składników aromatyczny sos serowy stanowi bazę, w której macza się kawałki chleba.
Inną powszechną potrawą w tym regionie jest Polenta Concia, podawana z dodatkiem różnych gatunków sera, m.in. parmigiano reggiano i fontina. Tradycyjną polentę przygotowuje się z mąki kukurydzianej – potrawa jest traktowana jako zamiennik chleba.
Popularnymi potrawami regionu Doliny Aosty są również risotto i gnocchi. Wiele dań obiadowych podawanych jest tu w towarzystwie regionalnych serów, słynących z intensywnego aromatu.
Noclegi i hotele
Ten region Włoch posiada solidną bazę noclegową, która w dużej mierze opiera się o prywatne apartamenty, hotele i domy gościnne. Najwięcej obiektów w tej okolicy reprezentuje standard trzygwiazdkowy, ale oczywiście można tu znaleźć także luksusowe obiekty, które zaspokoją oczekiwania nawet bardzo wybrednych turystów.
Ceny w sezonie wakacyjnym zaczynają się od ok. 50€ za nocleg dwóch osób w pokoju z prywatną łazienką. Szukając pokoju do wynajęcia, można natrafić zarówno na nowoczesne apartamenty w tej cenie, jak i obiekty noclegowe, które czasy świetności mają już za sobą. Warto rezerwować noclegi z dużym wyprzedzeniem – na 5 miesięcy przed planowanym terminem przyjazdu, popularny portal bookingowy informuje, że aż 72% miejsc jest już zarezerwowana. Chcąc zatem upolować tani nocleg w naprawdę dobrym standardzie, w przypadku Doliny Aosty nie ma sensu stawiać na spontaniczne decyzje.
Chcąc zatrzymać się w hotelu czterogwiazdkowym, należy przygotować się na większy wydatek. Noc dwóch osób w pokoju o tym standardzie to koszt zaczynający się od 105€. Cena nie zawsze współgra z jakością obiektu – czasem bardziej opłaca się wynająć prywatny apartament, który będzie oferował nie tylko pokój z łazienką, ale również aneks kuchenny.
Reasumując, Dolina Aosty jest dobrym celem podróży, zarówno dla zamożnych turystów, jak i dla osób zorientowanych na budżetowe podróżowanie. Przy odrobinie cierpliwości każdy znajdzie tu interesujące obiekty noclegowe w akceptowalnej cenie, a dodatkowym atutem są naprawdę niskie koszty podróży z Polski, które nie obciążają zanadto nawet studenckiego portfela.
